Ζούμε στην εποχή της τεχνολογικής επιβράδυνσης;

Στις 22 Ιουνίου 1927, ο διάσημος αεροπόρος Charles Lindbergh, ένα μόλις μήνα μετά την πρώτη υπερατλαντική του πτήση, επισκέφθηκε και δείπνησε με τον Orville Wright, τον ακόμα εν ζωή εκ των δύο αδελφών Wright, των πρώτων αεροπόρων της ιστορίας. Σαράντα δύο χρόνια αργότερα, στις 16 Ιουλίου 1969, όταν ζητήθηκε από τον αστροναύτη Neil Armstrong να προσκαλέσει κάποιον να παρακολουθήσει από το διαστημικό κέντρο την εκτόξευση του πυραύλου που έμελε να τον στείλει στην Σελήνη και να γίνει ο πρώτος άνθρωπος που θα πατούσε στον δορυφόρο της Γης, εκείνος επέλεξε τον Charles Lindbergh.

Αυτό είναι ένα μόνο δείγμα της ταχύτητας των τεχνολογικών εξελίξεων τον 20^ο αιώνα. Ένας άνθρωπος, ήταν ο ζωντανός συνδετικός κρίκος μεταξύ των πρώτων αεροπορικών πτήσεων έως το ταξίδι σε έναν άλλον κόσμο.

Στην εποχή που ζούμε, ίσως τελικά η εξέλιξη της τεχνολογίας δεν είναι τόσο ραγδαία όσο θέλουμε να πιστεύουμε. Όπως επισημαίνει και ο οικονομολόγος Robert Gordon του Northwestern University του Ιλινόις , όλες οι βάσεις των μοντέρνων τεχνολογικών εξελίξεων είχαν ήδη τεθεί έως την δεκαετία του 1970. Η σύγχρονη ιατρική, ο εξηλεκτρισμός, η εκμηχάνιση των καλλιεργειών, τα αεροπορικά και διαστημικά ταξίδια, οι τηλεπικοινωνίες, οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές και πολλά άλλα που διαμόρφωσαν τον σύγχρονο τρόπο ζωής ήταν ήδη γνωστά. Όπως φαίνεται, η καινοτομία δεν μπόρεσε να διατηρήσει τον ίδιο ρυθμό εξέλιξης τα τελευταία πενήντα περίπου χρόνια.

Από την δεκαετία του ’70 και μετά, όπως σημειώνει ο Gordon, η μόνη αξιοσημείωτη εξέλιξη είναι η τεράστια αύξηση της ισχύος των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Ακόμα και αυτή όμως δεν γίνεται αντιληπτή από το ευρύ κοινό, παρά μόνο μέσω του Internet και των πανταχού παρόντων κινητών τηλεφώνων (φυσικά τα δίκτυα υπολογιστών και οι ασύρματες επικοινωνίες ήταν ήδη γνωστά θέματα). Η εργασία έγινε μάλλον πιο πολύπλοκη και εξειδικευμένη λόγω των υπολογιστών παρά επαληθεύτηκαν κάποια ουτοπικά σενάρια περί αύξησης του πολύτιμου ελεύθερου χρόνου των εργαζομένων. Κατά τα άλλα, κυρίως στον αναπτυσσόμενο κόσμο οι άνθρωποι ζουν με τον ίδιο τρόπο που ζούσαν το 1980 και το 1990. Σε ένα βαθμό, αυτό δεν είναι τόσο κακό, αφού η κοινωνία θέλει τον χρόνο της να προσαρμοστεί και να αφομοιώσει τις έντονες μεταβολές.

Οι προβλέψεις των προηγούμενων δεκαετιών για την σημερινή εξέλιξη της τεχνολογίας δεν φαίνεται να έχουν επαληθευτεί σε σημαντικό βαθμό.

Ένας στόχος για την μετά το 2000 εποχή, ήταν η ανάπτυξη της ρομποτικής. Κάποτε θεωρούσαν ότι στην εποχή μας όλοι θα είχαμε ρομπότ οικιακούς βοηθούς! Όμως, η μόνη σχετική εμπορική επιτυχία, ήταν το iRobot’s  Roomba, μία «έξυπνη» ηλεκτρική σκούπα που παρουσιάσθηκε το 2002 και κάποια ρομπότ – παιχνίδια, χωρίς ουσιαστικές πρακτικές εφαρμογές στην καθημερινή ζωή. Μεγάλες εταιρείες ρομποτικής, όπως η Jibo και η Anki έπαψαν την λειτουργία τους τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του 2019 αντίστοιχα.

Ένα δεύτερο στοίχημα ήταν τα φθηνά διαστημικά ταξίδια. To 2007, το ίδρυμα XPRICE με την υποστήριξη της Google, θα προσέφερε έπαθλο 30 εκατομμύρια δολάρια στην πρώτη μη κυβερνητική ομάδα που θα προσσελήνωνε με επιτυχία ένα ρομποτικό ρόβερ. Μετά από αρκετές παρατάσεις, το βραβείο ακυρώθηκε το 2018. Μόνο πέντε ομάδες κατάφεραν να κατασκευάσουν ένα ικανοποιητικό ρόβερ, αλλά το κόστος του ταξιδιού σύντομα φάνηκε ότι θα ξεπερνούσε κατά πολύ το έπαθλο και οι προσπάθειες εγκαταλείφτηκαν. Πρόσφατα και μετά το τέλος του διαγωνισμού, το Ισραηλινό διαστημόπλοιο SpaceIL κατάφερε να τεθεί σε σεληνιακή τροχιά αλλά απέτυχε να προσσεληνωθεί και συνετρίβη στην επιφάνεια του δορυφόρου μας.

Σίγουρα το iPhone αποτελεί μια καινοτομία της εποχής μας. Ηδη όμως έχουν περάσει αρκετά χρόνια και τα smartphone έπαψαν να εντυπωσιάζουν πλέον τόσο πολύ. Άλλες καινοτομίες που ανακοινώθηκαν θριαμβευτικά  χωρίς όμως ουσιαστικά αποτελέσματα και χωρίς φυσικά να διατίθενται στο ευρύ κοινό, όπως τα οχήματα χωρίς οδηγό, τα γυαλιά επαυξημένης πραγματικότητας, οι γονιδιακές θεραπείες, η πυρηνική σύντηξη, οι τεχνολογίες παραγωγής ενέργειας μηδενικών εκπομπών και άλλες που ο καθένας μπορεί να βρει απλά ανατρέχοντας στις ανακοινώσεις των προηγούμενων είκοσι ετών φαίνεται να έχουν βαλτώσει.

Φυσικά όλα τα παραπάνω απαιτούν την επίλυση σημαντικών τεχνολογικών ζητημάτων. Όμως η ώθηση προς τα εμπρός επιτυγχάνεται με την καινοτομία. Με την επινόηση αυτού του «κάτι άλλου» που όπως φαίνεται η εποχή μας δεν μπορεί να επιτύχει, ώστε να «ξεκολλήσει» από τεχνολογίες ηλικίας μισού αιώνα και πάνω. Μία καλή πηγή έμπνευσης προς την κατεύθυνση αυτή, είναι να ανατρέχουμε που και που πίσω στον 20^ο αιώνα και να αναζητάμε τι ήταν αυτό που τον έκανε τόσο ξεχωριστό!

ΠΗΓΗ: Wade Roush “The big slowdown”. Scientific American, vol. 321 number 2, August 2019.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: https://www.flickr.com/photos/11115086@N00/4276498711/in/gallery-140044725@N05-72157662039265864/ [Attribution 2.0 Generic (CC BY 2.0)]