Γιατί το φεγγάρι φαίνεται μεγαλύτερο όταν είναι κοντά στον ορίζοντα;

Αυτή η ερώτηση έχει απασχολήσει για εκατοντάδες, αν όχι για χιλιάδες χρόνια. Το πρόβλημα αυτό αναφέρεται συνήθως ως ψευδαίσθηση του φεγγαριού.

Μερικοί έχουν υποθέσει ότι υπάρχει κάποια επίδραση που κάνει την ατμόσφαιρα να ενεργεί σαν μεγεθυντικός φακός, καθιστώντας την εικόνα του φεγγαριού πιο μεγάλη. Αποδεικνύεται όμως ότι κάθε παραμόρφωση που προκαλείται από την ατμόσφαιρα θα έκανε τελικά το φεγγάρι να φαίνεται λίγο μικρότερο.

Οι περισσότεροι επιστήμονες συμφωνούν ότι ο λόγος για τον οποίο το φεγγάρι φαίνεται μεγαλύτερο οφείλεται καθαρά στο μυαλό μας. Το μυαλό μας ερμηνεύει τα πράγματα που βλέπουμε με ενδιαφέροντες τρόπους. Για παράδειγμα, αν κοιτάξετε οποιοδήποτε πλαίσιο πόρτας μπορείτε να δείτε ότι είναι ορθογώνιο. Αλλά εάν σχεδιάσετε το περίγραμμα του πλαισίου της πόρτας από τη γωνία που την κοιτάτε, πιθανότατα θα σχεδιάζατε ένα τραπεζοειδές σχήμα. Το μυαλό σας ρυθμίζεται έτσι ώστε να αντιλαμβάνεστε το πλαίσιο σαν ένα ορθογώνιο από οποιαδήποτε γωνία και να την παρατηρείται. Αυτή η θεωρία ονομάζεται σταθερότητα σχήματος.

Ένα άλλο φαινόμενο ονομάζεται σταθερότητα μεγέθους. Το φαινόμενο αυτό συμβαίνει όλη την ώρα. Αν κοιτάξετε το δρόμο και δείτε ένα σπορ αυτοκίνητο περίπου 20 μέτρα μακριά, και πίσω του, περίπου 50 μέτρα μακριά είναι ένα μεγάλο βαν, ξέρετε ότι το βαν είναι μεγαλύτερο, ακόμα κι αν αναπαριστάται ως μια μικρότερη εικόνα στο μάτι σας. Αυτό βασίζεται και στην εμπειρία. Γνωρίζουμε ήδη τα μεγέθη και η απόστασή τους από εμάς δεν μας ξεγελά τόσο, ώστε να παραπλανηθούμε, τουλάχιστον συνήθως. Βασιζόμενη σε αυτό το γεγονός, μία θεωρία σχετικά με την ψευδαίσθηση του φεγγαριού υποθέτει ότι όταν το φεγγάρι βρίσκεται κοντά στον ορίζοντα, από την εμπειρία μας γνωρίζουμε ότι είναι πολύ μακρύτερα από κάθε άλλο γειτονικό του αντικείμενο. Ετσι, το μυαλό μας το κάνει να φαίνεται μεγαλύτερο για να αντισταθμίσει την αυξημένη απόσταση από κάθε τι άλλο. Όταν είναι ψηλά στον ουρανό, δεν υπάρχουν γειτονικά αντικείμενα και δεν υπάρχει η ανάγκη για αυτή την «μεγέθυνση».

Μια εναλλακτική εξήγηση θεωρεί ότι η ψευδαίσθηση του φεγγαριού προκαλείται από τον τρόπο με τον οποίο τα μάτια μας επικεντρώνονται σε μακρινά και κοντινά αντικείμενα. Όταν εστιάζουμε στο φεγγάρι, εστιάζουμε σε μεγάλη απόσταση. Το φεγγάρι όμως δεν έχει οπτικά σημάδια που να μας λένε πόσο μακριά είναι, έτσι εστιάζουμε στο φεγγάρι σαν να ήταν σε μικρή απόσταση.

Ένας τρόπος να απαλλάξετε το μυαλό σας από την ψευδαίσθηση του φεγγαριού είναι να το δείτε μέσα από ένα σωλήνα ή ένα ρολό χαρτί κουζίνας, προσπαθώντας να μην υπάρχουν άλλα αντικείμενα στο οπτικό πεδίο.

Ένα πράγμα που οι άνθρωποι συμφωνούν είναι ότι το φεγγάρι δεν αλλάζει φυσικά το μέγεθός του ή την απόσταση από τη Γη καθώς κινείται στον ουρανό. Η σωστή απάντηση είναι ότι δεν υπάρχει σωστή απάντηση ή καλύτερα ότι είναι όλα στο μυαλό μας, άσχετα από πια θεωρία θα εξηγήσει τελικά το φαινόμενο.

ΠΗΓΗ: https://science.howstuffworks.com/question491.htm

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: https://www.flickr.com/photos/drstarbuck/1139769186/in/photolist-2JHBES [Attribution 2.0 Generic (CC BY 2.0)]