Εχει αυξηθεί η πίστη σε θεωρίες συνωμοσίας;

Έχουν δημιουργήσει το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ένα κλίμα όπου οι άνθρωποι πιστεύουν ότι όλα είναι δυνατά; Οι τίτλοι που αναφέρουν την εποχή μας ως «την εποχή των συνωμοσιών», εκφράζουν την αλήθεια; Με μια λέξη, όχι. Αν και μπορεί να είναι αλήθεια ότι το Διαδίκτυο έχει επιτρέψει σε ανθρώπους που πιστεύουν σε συνωμοσίες να επικοινωνούν περισσότερο, δεν έχει αυξήσει τον αριθμό των Αμερικανών που πιστεύουν σε συνωμοσίες, σύμφωνα με τα διαθέσιμα δεδομένα.

Μια «θεωρία συνωμοσίας» είναι μια θεωρία που εξηγεί ένα γεγονός ή ένα σύνολο περιστάσεων ως αποτέλεσμα μυστικού σχεδίου, συνήθως ελεγχόμενο από ισχυρά άτομα.

Για παράδειγμα, πάρτε το Pizzagate, τη θεωρία σύμφωνα με την οποία η ελίτ της Ουάσινγκτον ασχολείται με την παιδική πορνογραφία στο υπόγειο μιας πιτσαρίας της Αμερικανικής πρωτεύουσας και το 9% του αμερικανικού πληθυσμού πιστεύει ότι είναι αλήθεια. Πάνω από το 29% του αμερικανικού πληθυσμού πιστεύει ότι υπάρχει ένα "Deep State – Βαθύ Κράτος" που εργάζεται εναντίον του Προέδρου Donald Trump. Το 18% πιστεύει ότι η κυβέρνηση χρησιμοποιεί χημικές ουσίες για τον έλεγχο του πληθυσμού. Αυτές οι θεωρίες συνωμοσίας δεν περιορίζονται απλώς σε έναν περιθωριοποιημένο πληθυσμό. Το 50% των Αμερικανών πιστεύει τουλάχιστον σε μια θεωρία συνωμοσίας, από την ιδέα ότι οι επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου ήταν πλαστές έως την πεποίθηση ότι ο πρώην Πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα δεν γεννήθηκε στις ΗΠΑ.

Δεν υπάρχουν αξιόλογες διεξοδικές, διαχρονικές μελέτες σχετικά με τη στάση των Αμερικανών απέναντι στις θεωρίες συνωμοσίας, κυρίως επειδή δεν μετρήθηκαν αυστηρά τις προηγούμενες δεκαετίες. Ωστόσο, οι ερευνητές έχουν πραγματοποιήσει αξιοσημείωτη εργασία τα τελευταία χρόνια σε μια προσπάθεια να κατανοήσουν αυτό το φαινόμενο. Οι πολιτικοί επιστήμονες Joseph E. Uscinski και Joseph M. Parent επανεξέτασαν πάνω από 120 χρόνια επιστολών από το 1890 έως το 2010, προς τους συντάκτες συντάκτη, των The New York Times και της Chicago Tribune. Αναλύοντας περισσότερες από 100.000 επιστολές, αυτή η ανασκόπηση δεν έδειξε κάποια ουσιαστική αλλαγή στο ποσοστό των πεποιθήσεων περί θεωριών συνωμοσίας με την πάροδο του χρόνου. Στην πραγματικότητα, το ποσοστό των επιστολών σχετικά με τις θεωρίες συνωμοσίας μειώθηκε από τα τέλη του 19ου αιώνα έως τη δεκαετία του 1960 και παρέμεινε σταθερή έκτοτε.

Ενώ αυτοί οι ερευνητές εξέτασαν τα δεδομένα μόνο μέχρι το 2010, μία τρέχουσα δημοσκόπηση δεν έχει δείξει καμιά μεταβολή των ποσοστών από τότε.

Όπως επεσήμαναν ο Uscinski και ο Parent, αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που οι Αμερικανοί αισθάνονται περιτριγυρισμένοι από συνωμότες.

Το 2004, η Boston Globe έγραφε ότι είμαστε στη "χρυσή εποχή της θεωρίας συνωμοσίας". Το 1994, η Washington Post δήλωνε ότι είναι η «αυγή μιας νέας εποχής της θεωρίας της συνωμοσίας».
Το 1964, οι New York Times σημείωνε ότι οι θεωρίες των συνωμοσιών είχαν «καλλιεργήσει ζιζάνια σε αυτή τη χώρα».

Ο κατάλογος θα μπορούσε να συνεχιστεί, αλλά η ουσία είναι σαφής. Είτε πρόκειται για την εφεύρεση του τυπογραφείου, των μαζικών εκδόσεων, του τηλεγράφου, του ραδιοφώνου, του διαδικτύου ή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, οι ερευνητές αλλά και το ευρύ κοινό έχουν ιστορικά διαπιστώσει ότι η τεχνολογική πρόοδος είναι φορέας αλλαγών σε πολιτικές και κοινωνικές πρακτικές. Αδυνατώντας μέρος του κοινού που επηρεάζεται άμεσα ή έμμεσα από τις αλλαγές αυτές να εντοπίσει με σαφήνεια τις αιτίες τους, καταφεύγει στις πιο απίθανες εξηγήσεις.

Ενώ το διαδίκτυο έχει σίγουρα κάνει τη συζήτηση μεταξύ των οπαδών των θεωριών συνωμοσιών ευκολότερη και την διάδοσή τους ταχύτερη, δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι η πίστη σε αυτές τις θεωρίες έχει αυξηθεί.

Όπως φαίνεται τελικά, είναι η ανθρώπινη φύση έτσι ώστε να αμφισβητεί τα πάντα, όταν δεν ικανοποιείται ή δεν καταλαβαίνει τις εξηγήσεις των γεγονότων. Και όταν η πεποίθηση ριζώσει, το ευκολότερο πράγμα είναι να βρεθούν και οι «αποδείξεις» που την στηρίζουν.

(Το πρωτότυπο άρθρο δημοσιεύθηκε στο The Conversation).

ΠΗΓΗ: https://www.livescience.com/are-conspiracy-theory-beliefs-rising.html

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: (Dianna Agron in "Conspiracy" trailer) https://www.flickr.com/photos/40926212@N05/  [Attribution 2.0 Generic (CC BY 2.0)]