Πόσο "μακριά" είναι το κοντινότερο άστρο;

Από το νότιο ημισφαίριο της Γης, είναι ορατός ένας αστερισμός που ονομάζεται Κένταυρος. Καθώς βρίσκεται σχετικά κοντά στον ουράνιο ισημερινό, τις ανοιξιάτικες νύχτες γίνεται ορατός εν μέρει από την Ελλάδα, χαμηλά στον νότιο ορίζοντα γι’ αυτό άλλωστε είχε εντοπισθεί και ονοματισθεί από τους αρχαίους αστρονόμους. Το λαμπρότερο άστρο του όμως βρίσκεται αρκετά νότια με αποτέλεσμα να μην γίνεται ορατό από τα δικά μας γεωγραφικά πλάτη. Το άστρο αυτό, χαρακτηρίζεται από το γράμμα Α και είναι γνωστό ως Α Κενταύρου (ή Ρίγκιλ –βασιλιάς). Το σύστημά του, είναι το πλησιέστερο αστρικό σύστημα στο ηλιακό μας σύστημα. Όμως πόσο κοντά βρίσκεται;

Αρχικά θα πρέπει να διευκρινισθεί ότι ο Α Κενταύρου, δεν είναι ένα μεμονωμένο άστρο. Αποτελεί ένα διπλό (ίσως τριπλό) αστρικό σύστημα, αποτελούμενο από δύο άστρα που στο γυμνό μάτι φαίνονται ως ένα. Κοντά τους, υπάρχει ένα αόρατο στο μάτι αλλά και από μικρό τηλεσκόπιο άστρο που ονομάζεται Εγγύτατος. Αυτό είναι πραγματικά το πλησιέστερο άστρο στο ηλιακό μας σύστημα, ενώ δεν έχει ξεκαθαρισθεί ακόμα αν ανήκει ή όχι στο σύστημα του Α Κενταύρου. Ας θεωρήσουμε όμως τον Α Κενταύρου, το κύριο άστρο του συστήματος και ας δούμε τελικά πόσο κοντά μας βρίσκεται.

Όπως γνωρίζουμε, τις διαγαλαξιακές αποστάσεις τις μετράμε με έτη φωτός. Αυτή είναι η απόσταση που διανύει το φως σε ένα έτος, με την απίστευτη ταχύτητα των 300.000 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο. Με έναν απλό πολλαπλασιασμό, βρίσκουμε ότι ένα έτος φωτός, είναι η απόσταση των 10 τρισεκατομμυρίων χιλιομέτρων! Ο Α Κενταύρου, βρίσκεται σε απόσταση 4,37 ετών φωτός, άρα σε μια απόσταση 43.700.000.000.000 χιλιομέτρων. Είναι δύσκολο να κατανοήσουμε αυτή την απόσταση, καθώς δεν έχουμε στην διάθεσή μας κανένα έστω και κατά προσέγγιση συγκρίσιμο μέγεθος. Αντιλαμβανόμαστε ότι είναι σίγουρα ένα μεγάλο μέγεθος, αλλά πόσο μεγάλο; Σε αυτές τις περιπτώσεις, μπορούμε να καταφύγουμε στις αναλογίες. Να μικρύνουμε αναλογικά τα μεγέθη και τις αποστάσεις, ώστε να καταλάβουμε περίπου τι συμβαίνει.

Ας υποθέσουμε λοιπόν, ότι ο Ήλιος μας, είναι στο μέγεθος ενός βόλου, κάπου ενάμιση εκατοστού διαμέτρου και τον τοποθετούμε στη μέση της πλατείας Συντάγματος. Αναλογικά, η Γη μας, θα ήταν ενάμιση μέτρο μακριά, ελάχιστα ορατή, με μέγεθος ενός κόκκου αλατιού. Τον γιγαντιαίο πλανήτη Δία, με μέγεθος όσο το κεφάλι μιας καρφίτσας, θα έπρεπε τότε να τον αναζητήσουμε σε έναν κύκλο ακτίνας 7,5 μέτρα από τον βόλο μας! Ας δούμε λοιπόν, που θα βρίσκεται ο Α Κενταύρου. Αν τηρήσουμε τις παραπάνω αναλογίες, θα ήταν μάταιο να τον αναζητούμε στην γύρω περιοχή, στην Αθήνα ή ακόμα και στην Αττική!

Αν θέλουμε οπωσδήποτε να τον αναζητήσουμε εντός της ελληνικής επικράτειας, τότε θα μπορούσαμε να ψάξουμε ίσως στην περιοχή της Λίνδου στην Ρόδο, 437 χιλιόμετρα μακριά! Θα βρίσκαμε τότε έναν ακόμα βόλο λίγο μεγαλύτερο και αυτόν στο Σύνταγμα, ενώ κάπου 50 μέτρα μακριά του θα βρίσκαμε έναν δεύτερο βόλο, διαμέτρου ενός εκατοστού. Αυτοί οι δύο βόλοι αν μπορούσαμε να τους δούμε από την Αθήνα θα φαίνονταν σαν ένας και αποτελούν το διπλό σύστημα του Α Κενταύρου! Και ο Εγγύτατος, που είναι; Κάπου 10 χιλιόμετρα βορειοδυτικά των δύο προηγούμενων βόλων, πάνω στις πλαγιές των βουνών της Ρόδου, ένα σώμα στο μέγεθος μιας φακής, αποτελεί το πλησιέστερο σε εμάς άστρο!

Να λοιπόν, πως μπορούμε να εκτιμήσουμε τις πραγματικά μεγάλες αποστάσεις και να δούμε πόσο «κοντά» μας είναι ο αστρικός μας γείτονας. Όταν λοιπόν συναντάμε αποστάσεις ετών φωτός, καλό είναι να φανταζόμαστε ότι κρατάμε τον Ήλιο – βόλο στην παλάμη μας. Η απόσταση σε έτη φωτός, πολλαπλασιασμένη με το 100, θα μας δείξει πόσα χιλιόμετρα μακριά είναι το αντικείμενο για το οποίο μιλάμε ή διαβάζουμε!

Παρακολουθήστε το βίντεο, για μια σύγκριση των διαστάσεων των ουρανίων σωμάτων και τον αποστάσεων στο σύμπαν μας: https://youtu.be/GoW8Tf7hTGA

ΠΗΓΗ: RESEARCH HIGHLIGHTS

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Η καλύτερη μέχρι στιγμής φωτογραφία του συστήματος του Α Κενταύρου με τα δύο κύρια άστρα. Credit: ESA/Hubble & NASA. More information: www.spacetelescope.org/images/potw1635a/