Proxima: ο δεύτερος πλανήτης του Εγγύτατου, έχει δακτυλίους;

Το 2016, οι αστρονόμοι του European Southern Observatory (ESO) επιβεβαίωσαν την ύπαρξη ενός βραχώδη πλανήτη γύρω από τον πλησιέστερο αστρικό γείτονα της Γης, τον Εγγύτατο του Κενταύρου (Proxima Centauri) ένα αστέρι μικρής μάζας, τύπου Μ (κόκκινος νάνος) που βρίσκεται μόλις 4,25 έτη φωτός από το Ηλιακό μας Σύστημα. Η ανακάλυψη αυτού του κοντινού εξωπλανήτη (που ονομάσθηκε Proxima b) προκάλεσε ενθουσιασμό, διότι, εκτός από μέγεθος παρόμοιο με τη Γη, κινείται σε τροχιά εντός της κατοικήσιμης ζώνης του αστεριού.

Χάρη σε μια ομάδα υπό την ηγεσία της INAF (Italian National Institute for Astrophysics), ένας δεύτερος εξωπλανήτης (τύπου υπέρ-Γαίας) ανακαλύφθηκε στις αρχές του έτους 2020 γύρω από τον Εγγύτατο που ονομάσθηκε Proxima c.

Μια άλλη ομάδα, έθεσε ως στόχο να παρατηρήσει άμεσα αυτόν τον νέο πλανήτη μέσω τηλεσκοπίων. Η μελέτη της τελευταίας αυτής ομάδας, που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο περιοδικό Astronomy & Astrophysics, βασίστηκε σε δεδομένα που ελήφθησαν από το όργανο Spectro-Polarimetric High-contrast Exoplanet REsearch (SPHERE) του Very Large Telescope του ESO (VLT). Το SPHERE είναι ένα σύστημα εντοπισμού εξωπλανητικών συστημάτων σε οπτικά και υπέρυθρα μήκη κύματος.

Εδώ και χρόνια, το SPHERE αποκαλύπτει την ύπαρξη πρωτοπλανητικών δίσκων γύρω από μακρινά αστέρια, κάτι που είναι εξαιρετικά δύσκολο να γίνει με τη χρήση συμβατικών οπτικών τηλεσκοπίων. Κατά τη διάρκεια της τετραετούς έρευνας Sphere INfrared για την έρευνα εξωπλανητών το SPHERE χρησιμοποιήθηκε για να απεικονίσει 600 κοντινά αστέρια στο φάσμα των υπέρυθρων, μεταξύ των οποίων ήταν και ο Εγγύτατος. Όταν γινόταν αυτή η έρευνα, η ύπαρξη του Proxima c δεν ήταν ακόμη γνωστή.

Όπως ο Proxima b, ο Proxima c ανακαλύφθηκε χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της ακτινικής ταχύτητας. Αυτή συνίσταται στη μέτρηση της κίνησης ενός άστρου καθώς ταλαντεύεται υπό την βαρυτική επίδραση ενός συστήματος πλανητών. Ωστόσο, η ομάδα ήταν πεπεισμένη ότι εάν ο Proxima c παράγει αρκετά ισχυρό σήμα στο υπέρυθρο μήκος κύματος, το SPHERE θα έπρεπε να τον είχε εντοπίσει.

Ο επικεφαλής της ομάδας, ο Ραφαέλ Γκράτον του Αστρονομικού Παρατηρητηρίου της Πάδοβας - εξήγησε στη μελέτη: «Ψάξαμε τις εικόνες του SPHERE που αποκτήθηκαν κατά τη διάρκεια των τεσσάρων ετών της έρευνας». Δυστυχώς, τα δεδομένα του SPHERE δεν περιείχαν καθαρές απεικονίσεις του Proxima c. Βρέθηκε όμως ένα υποψήφιο σήμα με αρκετό ‘θόρυβο’ του οποίου ο προσανατολισμός ταίριαζε με ένα προηγούμενο που είχε ληφθεί από την ομάδα χρησιμοποιώντας το Atacama Large Millimeter / submillimeter Array's (ALMA).

Αν και η θέση και η τροχιακή κίνηση των σημάτων αυτών δεν ταίριαζαν απόλυτα με τους υπολογισμούς της μεθόδου με την οποία ανακαλύφθηκε ο πλανήτης, έκανε εντύπωση ότι ο υποψήφιος πλανήτης παρουσίαζε μια απροσδόκητα υψηλή φωτεινότητα για ένα σώμα σε τροχιά γύρω από ένα κόκκινο νάνο. Εξαιτίας αυτού, η ομάδα δεν μπόρεσε να πει με βεβαιότητα αν αυτό που παρατήρησαν ήταν πράγματι ο Proxima c ή κάτι άλλο.

Ωστόσο, αυτό το τελευταίο στοιχείο δημιούργησε μια άλλη πιθανότητα. Ισως η φωτεινότητα προκαλείται από ένα σύστημα δακτυλίων γύρω από τον Proxima c, όπως στον Κρόνο, το οποίο εκπέμπει επιπλέον φως στο υπέρυθρο φάσμα και συμβάλει στη συνολική φωτεινότητα. Όπως εξηγούν οι συγγραφείς «Σε αυτήν την περίπτωση υποθέτουμε είτε ένα εμφανές σύστημα δακτυλίων, είτε ένα νέφος σκόνης που ενισχύει τη φωτεινότητα του πλανήτη. Δεν είναι ασυνήθιστο κάποιοι εξωπλανήτες να εμφανίζονται αρκετά μεγαλύτεροι από ότι δικαιολογεί η μάζα τους».

Πάντως ο Proxima c έχει καταστεί ήδη πρωταρχικός στόχος για τα τηλεσκόπια επόμενης γενιάς που θα είναι κατάλληλα για τη διεξαγωγή άμεσων οπτικών ερευνών αυτού του συστήματος και θα είναι η πρώτη φορά που θα απεικονισθεί ένας πλανήτης που ανακαλύφθηκε από μετρήσεις ακτινικής ταχύτητας και η δεύτερη φορά που θα ληφθούν εικόνες από ένα άλλο πλανητικό σύστημα (μετά τον Fomalhaut b).

Επιπλέον, εάν οι αστρονόμοι καταφέρουν να επιβεβαιώσουν ότι το ασαφές λαμπερό σώμα που είδαν έστω και τόσο φευγαλέα είναι ο Proxima c, τότε ο Breakthrough Starshot είναι πιθανό να θέλει να μπει άμεσα σε δράση! Εδώ και χρόνια, αυτός ο οργανισμός εργάζεται προς την κατεύθυνση της αποστολής ενός μικρού διαστημικού σκάφους βάρους λίγων μόνο γραμμαρίων στο σύστημα του Κενταύρου. Μετά την ανακάλυψη του Proxima b, υπήρξαν συζητήσεις για το πέρασμα του σκάφους από τον Εγγύτατο, πριν συνεχίσει για τον Α Κενταύρου, το πλησιέστερο άστρο στο μέγεθος του Ήλιου, μόλις 4,3 έτη φωτός μακριά.  

Αυτό το διαστημικό σκάφος θα μπορούσε να ρίξει μια κοντινή ματιά στον Proxima b και στον Proxima c και να φωτογραφήσει το πιθανό σύστημα δακτυλίων του.

ΠΗΓΗ: https://phys.org

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Καλλιτεχνική απόδοση του Proxima c με ένα τεράστιο σύστημα δακτυλίων. Credit: Kevin Gill. (CC BY 2.0).

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Περιστρέφεται μια υπερ-Γαία, γύρω από τον πλησιέστερο γείτονά μας;

Μήπως κάποιοι πλανήτες - "φούσκες", στην πραγματικότητα έχουν δακτυλίδια;